Ο Τζων Ουίλλιαμς γεννήθηκε στο Τόττεναμ Χαϊ Κρος και μεγάλωσε σε χριστιανική οικογένεια. Όταν ήταν παιδί, αφιέρωνε πολύ χρόνο στη σύνθεση ύμνων και προσευχών για προσωπική του ικανοποίηση, αλλά μέχρι να φτάσει στην εφηβεία, έχασε την παιδική του πίστη.
Σε ηλικία εντούτοις 18 χρονών, παρέδωσε τη ζωή του στον Χριστό. Το 1816 άκουσε το κάλεσμα του Θεού να «υπάγει» και στάλθηκε από την Ιεραποστολική Εταιρεία του Λονδίνου στα Νησιά του Ειρηνικού.
Παίρνοντας μαζί του τη νεαρή γυναίκα του, ο Ουϊλλιαμς ταξίδεψε με αρκετούς άλλους ιεραποστόλους προς το Νησί της Εταιρείας κοντά στην Ταϊτή, όπου ήδη υπήρχε ιεραποστολικός σταθμός. Ύστερα, και με προσκλήσεις του Βασιλιά της Ραϊατέας, ίδρυσε ένα σταθμό στα Νησιά Λήουαρντ.
Eνώ οι ιθαγενείς υιοθέτησαν πρόθυμα τον Χριστιανισμό σαν επίσημη θρησκεία, έλάχιστα επηρεάστηκαν απ’ αυτόν: το ηθικό τους επίπεδο ήταν χαμηλό, ήταν τεμπέληδες και ανεπίδεκτοι μαθήσεως.
Ο Ουίλλιαμς προσπάθησε να δραστηριοποιήσει την ελάχιστη ενεργητικότητά τους﮲ τους δίδαξε να κατασκευάζουν καράβια και εισήγαγε την καλλιέργεια του ζαχαροκάλαμου. Ακόμα έστησε ένα τυπογραφικό πιεστήριο και τύπωσε το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και μερικά στοιχειώδη βιβλία στη γλώσσα τους για να κεντρίσει το ενδιαφέρον τους για μάθηση.
Αλλά ο Ουίλλιαμς δεν ησύχαζε. Επιθυμούσε να προσεγγίσει τους ειδωλολάτρες και στα άλλα νησιά. Η Ιεραποστολή του απέρριψε την πρόταση και έτσι αποφάσισε να ενεργήσει μόνος του. Με τα χρήματα κάποιας κληρονομιάς, αγόρασε μια σκούνα. Την ονόμασε «Προσπάθεια» (Endeavour) και ξεκίνησε για να εξερευνήσει τα Νησιά της Νότιας Θάλασσας, αντλώντας πόρους από την ανταλλαγή εμπορευμάτων. Πρώτος στόχος του ήταν το Νησί Ραροτόγγα (του οποίου οι κάτοικοι ήταν οι πιο άγριοι ανάμεσα στους Πολυνησίους) και τα επόμενα 11 χρόνια (1821-32) πραγματοποίησε ταξίδια στη Νότια Θάλασσα ιδρύοντας και συντηρώντας ιεραποστολικούς σταθμούς.
Αν και αναγκάστηκε από οικονομική δυσχέρεια να πουλήσει το καράβι του, έμενε σταθερός στην απόφασή του να συνεχίσει τα ταξίδια του. Με εξαιρετική έμπνευση και μοναδική επιδεξιότητα έφτιαξε ένα δικό του καράβι μέσα σε 15 βδομάδες και ξεκίνησε ξανά. Επισκέφθηκε την Ταϊτή, τα Άγρια Νησιά, τα Φιλικά Νησιά και τη Σαμόα. Και τελικά επέστρεψε στη Ραροτόγγα για να τελειώσει τη μετάφραση της Καινής Διαθήκης.
Όταν γύρισε στην πατρίδα του με άδεια το 1834, ανακάλυψε πως χάρη στις περιπέτειές του, είχε γίνει μια διασημότητα. Η Ιεραποστολική Εταιρεία του Λονδίνου ήταν πια πρόθυμη να χρηματοδοτήσει την αγορά καινούργιου σκάφους για τα αναγκαία ταξίδια του. Του πρόσφερε επίσης χρήματα για την ανέγερση ενός Θεολογικού Κολλεγίου στην Ραροτόγγα και ενός σχολείου στην Ταϊτή.
Μετά την επιστροφή του το 1837, συνέχισε να γυρίζει από νησί σε νησί, οικοδομώντας το έργο του όπου υπήρχε ιεραποστολή. Τόλμησε να φτάσει στις Νέες Εβρίδες όπου ήλπιζε να ανοίξει έναν καινούργιο σταθμό. Μερικά από τα νησιά αυτής της συστάδας είχαν ήδη ακούσει το μήνυμα του ευαγγελίου απ’ τον Τζων Πέιτον και το Τζων Γκέντυ, που κι οι δυο πρόφθασαν να δουν τους καρπούς των κόπων τους.
Αλλά όταν ο Ουίλλιαμς κι ο συνεργάτης του, Τζέιμς Χάρις αποβιβάστηκαν στο Ντίλλονς Μπέι στην Ερομάγγα, στις 20 Νοεμβρίου του 1839, έπεσαν στα χέρια ανθρωποφάγων ιθαγενών και βρήκαν τραγικό τέλος. Ήταν, όπως πιστεύεται, τα αντίποινα της βαρβαρότητας που είχε προηγηθεί από ένα Αγγλικό πλήρωμα. Ο Καπετάνιος Κρόκερ του Βασιλικού πολεμικού πλοίου «Favourite» μάζεψε τα απομεινάρια τους και τα έθαψε στην Απια, στο νησί της Ουπολού στη Σαμόα.
Ο Ουίλλιαμς αναγνωρίζεται σαν ένας από τους πιο καρποφόρους ιεραποστόλους της σύγχρονης εποχής. Παρ’ όλη την έλλειψη ειδικής μόρφωσης και συστηματικής εκπαίδευσης, κατόρθωσε να μάθει τις γλώσσες των διαφόρων φυλών που προσέγγιζε και να κατανοήσει και να προσαρμοστεί στους ποικίλους πολιτισμούς των Νησιών της Νότιας Θάλασσας . Ο ειλικρινής του ζήλος για την ευημερία των ιθαγενών του εξασφάλισε μια αμετακίνητα σωστή θέση αγάπης στην καρδιά των νησιωτών της Νότιας Θάλασσας.
Εκτός από το μεταφραστικό έργο του, ο Ουίλλιαμς δημοσίευσε τον Απρίλη του 1837 «Μια Αφήγηση Ιεραποστολικής Προσπάθειας στα Νησιά της Νότιας Θάλασσας, με Παρατηρήσεις για τη Φυσική Ιστορία των Νησιών και την Καταγωγή, τις Γλώσσες, τις Παραδόσεις και τα Έθιμα των Κατοίκων», έργο που επαινέθηκε τόσο από τον λογοτεχνικό όσο και από τον επιστημονικό κόσμο.
- Geoffrey Hanks
Christian Herald
