Ως πρόωρα αναπτυγμένος νέος, καταβρόχθισα το βιβλίο, «Εφτά Χρόνια στο Θιβέτ», του Heinrich Harrer, του Αυστριακού ορειβάτη ο οποίος μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έγινε καθηγητής του νεαρού Δαλάι Λάμα στο Θιβέτ.
Eχω ακόμα τα αποκόμματα των εφημερίδων σχετικά με την συναρπαστική απόδραση του Δαλάι Λάμα από το Θιβέτ για την Ινδία, από τους Κινέζους στρατιώτες το 1959. Δεν είχα ιδέα τότε ότι πάνω από 50 χρόνια αργότερα, θα έβλεπα με τα ίδια μου τα μάτια τις χρυσές στέγες του πελώριου Παλατιού Ποτάλα στη Λάσα και ότι θα διέσχιζα τo απέραντο οροπέδιο με τους νομάδες και τα κοπάδια των γιακ.
Εδώ και αιώνες, το Θιβέτ έχει μια μυστηριακή αύρα. Υπό την εξουσία των Δαλάι Λάμα, οι ξένοι κρατιούνταν σε απόσταση, και στους Χριστιανούς ιεραποστόλους απαγορεύεται να πατήσουν πάνω σε θιβετιανό χώμα. Αυτό το γεγονός έχει οδηγήσει πολλούς Δυτικούς να έχουν ρομαντική αντίληψη για το Θιβέτ και το θιβετιανό Βουδισμό. Στην πραγματικότητα, υπό το παλιό καθεστώς, ακόμα και αν απορρίψουμε την κινεζική προπαγάνδα που συγκαλύπτει τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν στη διάρκεια της βάναυσης κινεζικής κατοχής, η ζωή για την πλειοψηφία του πληθυσμού, που ήταν δουλοπάροικοι, ήταν η απόλυτη φτώχεια. Eνα μεγάλο ποσοστό των ανδρών και αγοριών στάλθηκε στα μοναστήρια και η δεισιδαιμονία εμπόδιζε την ανάπτυξη της επιστήμης και της σύγχρονης ιατρικής.
Ο Θιβετιανός Βουδισμός ακολούθησε τον αρχικό ανιμισμό Μπον στον οποίο έπαιζε μεγάλο ρόλο o εξευμενισμός των δαιμόνων. Στη σημερινή Ταντρική μορφή του, οι δαιμονικές δυνάμεις εξακολουθούν να υπάρχουν και το σεξουαλικό στοιχείο είναι φανερό σε πολλές απ’ τις εικόνες για λατρεία, οι οποίες είναι ειλικρινά αισχρές. Στη διάρκεια της επίσκεψής μου, ράγισε η καρδιά μου όταν μίλησα με μια νεαρή κοπέλα που μου είπε ότι έκανε ένα εκατομμύριο λατρευτικές προσκυνήσεις για να κερδίσει αξία και να ξεφύγει από το τροχό του κάρμα. Πολλοί ναοί έχουν ανοικοδομηθεί ύστερα από τη καταστροφή των περισσότερων απ’ αυτούς κατά την πολιτιστική επανάσταση του Μάο (1966 -76).
Έξω από το Ναό του Τζόκανγκ, το πιο ιερό μέρος στη Λάσα, προσκυνητές στριφογυρίζουν δεξιόστροφα και μερικοί προχωρούν σκύβοντας προς το έδαφος για εκατοντάδες μίλια. Απ΄ την άλλη μεριά Κινέζοι στρατιώτες παρελαύνουν περιοδικά με βηματισμό χήνας ανάμεσα στα πλήθη προς την αντίθετη κατεύθυνση, για να δείξουν ποιος είναι το αφεντικό. Στην παλιά συνοικία, ένοπλοι αστυνομικοί στέκονται ως φρουροί σε φυλάκια κάθε 90 μέτρα. Δυστυχώς, η πλειονότητα του πληθυσμού της Λάσα είναι τώρα Κινέζοι Χαν, καθώς έχει γίνει μαζική μετανάστευση. Ακόμα και η Θιβετιανή γλώσσα χρησιμοποιείται λιγότερο καθώς τα Μανδαρινικά Κινέζικα επιβάλλονται τώρα ως επίσημη γλώσσα παιδείας, επιστήμης, γραφειοκρατίας και καθημερινών υποθέσεων.
Το Θιβέτ είναι μια από τις λίγες χώρες στον κόσμο όπου το ευαγγέλιο δεν έχει ακόμα κάνει σημαντικές προόδους. Στον 17ο αιώνα, Iησουίτες ιεραπόστολοι έκαναν ηρωικές προσπάθειες να μπουν στη χώρα φέροντας τον Καθολικισμό. Για μια σύντομη περίοδο κέρδισαν ψυχές στη Βασιλεία Γκουτζ (Guge) στο Δυτικό Θιβέτ και προσηλύτισαν μέλη της βασιλικής οικογένειας. Εξαιτίας, όμως, του αδυσώπητου μίσους των Λάμα, αυτό το εγχείρημα κατέρρευσε, χωρίς να αφήνει σχεδόν καθόλου ίχνη.
Oυσιαστικά, όλες οι μεταγενέστερες προσπάθειες αναγκάστηκαν να συγκεντρωθούν στους γηγενείς Θιβετιανούς που ζουν στις παρυφές του Κεντρικού Θιβέτ, στις κινεζικές επαρχίες Τσινγκχάι, Γκανσού, Σιτσουάν και στη Βόρεια Ινδία και το Νεπάλ. Οι Μοραβοί ήταν οι πρώτοι Διαμαρτυρόμενοι ιεραπόστολοι που έδωσαν το αληθινό ευαγγέλιο στους Θιβετιανούς στη δεκαετία του 1850, δημιουργώντας ένα ακμαίο έργο στο Λαντάκ, που σήμερα αριθμεί αρκετές εκατοντάδες πιστούς.
Kαθώς o 20ος αιώνας προχωρούσε, ο Χριστιανικός Ιεραποστολικός Σύνδεσμος εργάστηκε έργο ανάμεσα στους Θιβετιανούς στη Νότια Γκανσού. Η Ιεραποστολή στην Ενδοχώρα της Κίνας (China Inland Mission) ίδρυσε το Borden Memorial Hospital στη Λανζού, πρωτεύουσα της Γκανσού όπου νοσηλεύονται πολλοί Θιβετιανοί. Όταν επισκέφθηκα το νοσοκομείο πριν μερικά χρόνια, συγκινήθηκα που είδα ότι Κινέζοι γιατροί είχαν δημιουργήσει ένα μικρό μουσείο στη μνήμη των ιεραποστόλων ακόμα και πολλά χρόνια μετά την ανάληψή του νοσοκομείου από το κομμουνιστικό κράτος, και περιποιούνταν με αγάπη το τάφο ενός κοριτσιού, κόρη των ιεραποστόλων, που είχε πεθάνει εκεί στη δεκαετία του 1930.
Το 1950, οι Κινέζοι κομμουνιστές εισέβαλαν στο Θιβέτ, καταστρέφοντας 50 χρόνια ντε φάκτο ανεξαρτησίας. Η συστηματική καταστροφή της Θιβετιανής κουλτούρας και θρησκείας οδήγησε στην αποτυχημένη εξέγερση του 1959 και την απόδραση του Δαλάϊ Λάμα. Kατά την Πολιτιστική Επανάσταση του Μάο (1966-76), ακόμα περισσότερες φρικαλεότητες ακολούθησαν και εκατοντάδες χιλιάδες πέθαναν. Χιλιάδες ναοί γκρεμίστηκαν και διπλωμάτες στο Πεκίνο ανέφεραν ότι πληθώρα πολύτιμων αντικειμένων από το Θιβέτ επωλούντο στα παλαιοπωλεία της πρωτεύουσας. Εντούτοις πολλά πολύτιμα βιβλία και εικόνες καταστράφηκαν.
Παραδόξως, στη δεκαετία του 1980, όταν το Πεκίνο χαλάρωσε κάπως τον έλεγχό του και ξαναέδωσε περιορισμένη θρησκευτική ελευθερία, για πρώτη φορά άφησε μισάνοικτη την πόρτα για να φτάσει το ευαγγέλιο στη Λάσα και την θιβετιανή ενδοχώρα. Αυτό γινόταν με δυο κύριους τρόπους:
- Πρώτο, ο τουρισμός και επιχειρηματικές και διδακτικές ευκαιρίες επέτρεψαν σε Χριστιανούς από το εξωτερικό να επισκεφθούν τη χώρα. Έμαθα ότι πολλοί ναοί δέχθηκαν μεγάλες ποσότητες από χριστιανικό υλικό. Είδαμε καρπούς και τουλάχιστον ένας υψηλόβαθμος λάμα, θέτοντας τον εαυτό του σε μεγάλο κίνδυνο, έγινε του Χριστού. Γνώρισα κι έναν άλλο λάμα σε απομονωμένο χωριό σε υψηλό υψίπεδο, που έδειξε ενδιαφέρον για το ευαγγέλιο. Μερικοί Χριστιανοί είχαν τη δυνατότητα να διδάξουν, να ανοίξουν καφενεία και άλλες επιχειρήσεις και διακριτικά να μοιραστούν την πίστη τους.
- Δεύτερο, και περισσότερο σημαντικό, Χριστιανοί Χαν από κατ’ οίκον εκκλησίες έφτασαν στη Λάσα και σε άλλες πόλεις. Μπορεί να ήρθαν για επιχειρηματικούς λόγους. Αλλά μερικοί έχουν αληθινό κάλεσμα να απλώσουν το ευαγγέλιο, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να μάθουν την θιβετιανή γλώσσα και κουλτούρα και με ταπεινοφροσύνη να εγκαταλείψουν το χαρακτηριστικό πνεύμα ανωτερότητας των Κινέζων Χαν απέναντι στους Θιβετιανούς. Μερικοί ευαγγελιστές έχουν συλληφθεί και μερικοί ακόμα έχουν εξαφανιστεί.
Τώρα υπάρχουν λίγες κατ’ οίκον εκκλησίες στη Λάσα και αλλού με λίγους νέους Θιβετιανούς πιστούς ή συμπαθούντες. Ενώ βρισκόμουν εκεί, γνώρισα δυο Κινέζες Χριστιανές που είχαν έρθει με τους μη-πιστούς άνδρες τους για επαγγελματική εργασία. Είχαν μοναξιά, και τους έλειπε η Χριστιανική συντροφιά επειδή δεν είχαν βρει καμιά από τις ελάχιστες κατ’ οίκον εκκλησίες. Πρέπει να υπάρχουν πολλοί άνθρωποι σε παρόμοια θέση. Είναι ακόμα χειρότερη η κατάσταση των νέων Θιβετιανών πιστών. Αν μένουν σε απόμακρες αγροτικές περιοχές, μπορεί να απέχουν εκατοντάδες χιλιόμετρα από το πιο κοντινό εν Χριστώ αδελφό. Μπορεί να βασίζονται σε ραδιοφωνικές εκπομπές στη γλώσσα τους από το FEBC και άλλους χριστιανικούς σταθμούς.
Το 2021, ο Πρωθυπουργός της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, επισκέφθηκε το Θιβέτ, και εφαρμόστηκαν σκληρά μέτρα εναντίον της θιβετιανής θρησκείας. Ακόμα και oι πανταχού παρούσες σημαίες προσευχής τώρα έχουν απαγορευτεί. Σύμφωνα με έναν ερευνητή, περίπου 500.000 Θιβετιανοί έχουν εκδιωχθεί από τις προγονικές τους εστίες και αναγκάστηκαν να δουλεύουν σε συγκεκριμένα εργοστάσια. Κατά την επίσκεψη μου είδα αποδεικτικά στοιχεία για τις αρχές της συστηματικής καταστροφής του μακραίωνου νομαδικού τρόπου ζωής.
Όσον αφορά το εγγύς μέλλον, οι ευκαιρίες για ευαγγελισμό στο Θιβέτ φαίνονται να είναι σημαντικά περιορισμένες. Mπορούμε να πάρουμε θάρρος όμως από τη σοφία ενός βετεράνου ιεραποστόλου που δίδαξε για λίγο στη Λάσα: «Αν και έχω ελάχιστες ευκαιρίες να δίνω ανοιχτή μαρτυρία, μπορώ να παλεύω στην προσευχή εναντίον των σκοτεινών δυνάμεων σ’ αυτή τη χώρα». To οχυρό του Σατάν στο Θιβέτ κάποτε θα πέσει, όπως και σε πολλά άλλα μέρη. Και πάντα προηγείται η θερμή, επικρατούσα προσευχή στο όνομα του Ιησού.
Δεκέμβριος 2021 EVANGELICALS NOW
Tony Lambert
